Çocuklarda diş hekimi fobisi çoğu zaman sorun yaratan bir durumdur. Erken yaşta başlayan dişçi korkusu, hem diş hekimi hem de aileler tarafından izlenebilecek bazı yöntemlerle aşılabilir. Çocuk diş hekimliği kapsamında özellikle dikkat edilmesi gereken bu alanda dikkatli olunmalıdır. Aksi durumda diş hekimi korkusunun yenilmesi zorlaşacak, yetişkinliğe ilerledikçe artacaktır.
Çocuklarda diş hekimi fobisi, her çocuğun yaşadığı ve basit bir durum olarak kabul edilmemelidir. Çünkü dişçi korkusu nedeniyle alınmayan kararlar, ötelenen tedaviler, sadece çocukluk döneminde diş sağlığını değil, aynı zamanda yetişkinlikteki diş sağlığını da direkt olarak etkiler.
Dr. Sevil Borbay, uyguladığı tedavilerde korku ve fobi oluşmaması için uygun yöntemleri tercih etmektedir. Ayrıca dişçi korkusu bulunan çocuklarla güçlü bir iletişim kurarak, korkularını yenmelerine katkı vermektedir.
Dişçi Korkusu (Dentofobi) Nedir?
Dentofobi; dişçi korkusu olup, her yaştan insanda görülebilir. Ancak çocuklarda daha fazla görüldüğü bir gerçektir. Çocuklarda diş hekimi fobisi, çocukların gerekli tedavileri almasının önündeki en önemli etkenlerden biridir.
Dişçi korkusu ile diş hekimine giderken oluşan kaygının birbirine karıştırılmaması gerekir. Zira bunlar, farklı kavramlardır ve farklı anlamlara gelmektedirler. Kaygı, alınacak tedavilere ilişkin kararları etkilemeyen bir duygudur. Bu duygunun oluşması, son derece normal kabul edilir. Korku ise diş tedavilerini kabul etmemeye, diş hekimine gitmemeye neden olan bir durumdur.
Korkusu veya fobisi olanlar, farklı yollar deneyerek diş hekimine gitmemeyi tercih eder. Çocuklar ise diş doktorlarına gitmemek için direnç gösterir, tedavi sırasında doktoru engellemeye çalışır. Bir şekilde diş hekimine götürülseler dahi, tedavinin başarı oranını düşürücü hareketler sergilerler. Ayrıca korkuları daha da derinleşerek, ilerleyen dönemler için daha büyük sorunlar oluşturur. Bu yüzden öncelik çocuklarda korkuyu yenmek olmalıdır.
Dişçi Korkusu Neden Oluşur?
Korku, öğrenilen bir duygudur. Bu durum, dişçi korkusu için de geçerlidir. Dolayısıyla çocuklarda diş hekimi fobisi, sonradan oluşur ve altında mutlaka nedenler bulunur. Bu korkunun ve fobinin aşılması için altında yatan nedenlerin bilinmesi çok önemlidir.
Diş hekimi korkusunun oluşmasına yol açacak farklı etkenler vardır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
Büyüklerin istenmeyen davranışlar karşısında bak doktor sana iğne yapar diyerek korkutması
Geçmiş tedavilerde duyulan ağrılar
Dişçi koltuğundaki kontrolsüzlük hissi
Aile ve arkadaşlardan duyulan kötü deneyimler (Öğrenilmiş korku)
Tedavi sırasında kullanılan aletlerin görüntüleri ve çıkardıkları sesler
Tedavi sırasında dişlerin zarar göreceğine inanma
Yabancı bir ortamda bulunma
Bu korkular, bazen de doğuştan gelebilir. Genetik faktörlerden ve kişinin karakterinden kaynaklı olabilir. Daha önce diş tedavisi olmayanlar ve diş tedavisi hikayesi dinlemeyenlerdeki korkunun arkasında genetik faktörler ve kişisel özellikler vardır.
Çocuklarda diş hekimi fobisi, genellikle öğrenilmiş korkulara, yani ailesinden veya arkadaşlarından duymuş olduğu diş hekimi deneyimlerine bağlı olarak oluşur. Ancak söz konusu korkuya neden olan farklı etkenler de vardır. Çocuklardaki bu fobiye yol açan nedenleri daha iyi anlamak ve bu nedenlere karşı doğru önlemleri almak için aşağıdaki tablo incelenebilir:
Neden
Açıklama
Önlem
Travmatik Deneyim
Tedavi sırasında ya da öncesinde yaşanan acı, ağrı veya diğer olumsuz deneyimler korkuya yol açar.
Diş hekiminin çocukla kaliteli iletişim kurması, tedavinin nasıl yapılacağını anlatması.
Ağrı azaltıcı yöntemleri kullanmak.
Genetik Faktörler
Bazı araştırmalar, dişçi korkusunun nedenleri arasında genetik faktörler olduğunu göstermektedir.
Ailesinde dişçi korkusu yaşayanların bulunduğu çocuklara diş tedavilerinde ağrı duyulmadığını anlatmak.
Tedaviden önce diş hekimi ile konuşmasını ve sorularını sormasını sağlamak.
Öğrenilmiş Korku
Çocuklarda diş hekimi fobisi, başkalarından öğrenilmiş olabilir. Örneğin, ebeveynleri veya arkadaşları dişçiden korkan bir çocukta bu korku oluşabilir.
Dişçi korkusu yaşayanların kötü deneyimlerini anlatmalarını engellemek.
Anlatılan kötü deneyimlere karşın diş tedavilerinin güvenli ve ağrısız olduğundan bahsetmek.
Çocuğun Dişçi Korkusu Nasıl Yenilir? Çocuklarda Diş Hekimi Fobisi Yok Etmek Mümkün mü?
Fobiler çoğu zaman bir sebebe bağlı olarak ortaya çıkar. Ancak nadir de olsa sebebi bilinmeyen korkular doğuştan meydana gelebilir. Çocuklarda diş hekimi fobisi yok etmek güncel olarak diğer fobilerde olduğu gibi mümkün. İlerlememiş diş hekimi korkusunu yenmek için dikkatli ve hassas ilerlemelisiniz. Çocuklarda diş hekimi korkusu nasıl yenilir? İşte, denenebilecek ve dikkat edilmesi gerekenler.
1 – Çocuklarda Diş Hekimi Fobisi Nedenini Bulun
Literatürde ‘dentofobi’ olarak adlandırılan dişçi korkusu her yaştan bireyde görülebilen psikolojik bir durumdur. Çocuklarda diş hekimi fobisinin nedeni araştırılmalı. Ancak bunu çocuğunuzu daraltmadan, strese sokmadan yapmalısınız. Gerekirse daha önce gitmiş olan diş hekimleri hikayelerini düşünmeli ve temel sebebi fark etmeye çalışmalısınız. Sebebi bulursanız korkuyu ortadan kaldırmak daha kolay olabilir.
2- Diş Hekimi Korkusu için Eğlenceli Vakit Geçirin
Psikoloji de fobilerle savaşmakta en sık kullanılan yöntem korkuyu küçümsemekten geçer. Çocuklarda diş hekimi fobisi ile başa çıkmak için çocuğunuzun korkusuyla dalga geçmesini sağlayın. Örneğin, resim çizmekten hoşlanan çocuğunuzla resimler yapın. Bu resimlerde dişçi, diş ya da ağızları komik hallerde çizebilirsiniz. Korkunç ama bir yandan komik olan bu duruma çocuğunuz fobisini yenmek için kullanabilir.
Diş tedavisi için zorunlu olarak doktora gitmek zorunda kalınabilir. Doktora gitmeden önce çocuk ile prova yapılabilir. Alınan birkaç oyuncak ile birlikte çocuğu zorlamadan olası hikayeler canlandırılır. Burada çocuğunuz önce hasta sonra doktor rolünde bulunma şansını bulmalı. Hikayeyi korkutucu olmayacak şekilde yönlendirirseniz çocuklarda diş hekimi fobisi ve stresini azaltabilirsiniz.
4- Oyuncaklar ile Dişçi Korkusuna Dair Düşüncelerini Değiştirin
Çocuklarda psikolojik süreçlerde kullanılan yöntem oyunlardan geçer. Düşünce ve duygularını en iyi oyuncaklarla ifade eden çocuklar için bu yöntem denenebilir. Oyuncaklarla birlikte ortamda daha rahat etmesini sağlayabilirsiniz. Oyuncakları sadece dişçiye gitmeden önce değil aynı zamanda klinikte kullanmak da mümkün. Günümüzde birçok diş hekimi tarafından çocuklar adına kliniklerde oyuncak kapsamında eğlenceli ortam oluşturuluyor.
5- Çocuğa Model Olun
Diş hekimine karşı korku besleyen bir çocuk yüksek bir ihtimalle çevresindeki sevdiği insanları taklit ediyor olabilir. Çocuklarda korkuların oluşma olasılıklarından birisi de budur. Ailede ya da yakın çevrede dişçi korkusu yaşayan büyüğünü taklit eden çocuk, korku yaşamayan bireyi de taklit edebilir. En azından model aldığı kişiden cesaret alabilir. Anne ve babaların kendi tedavi sürecinde çocuğuna model olması bu yüzden önemlidir.
6- Doğru Çocuk Diş Hekimi Tercihi Yapın
‘Dişçiye gitmekten korkuyorum, ne yapmalıyım’ diyen bir çocuk için bu korku doğru bir doktor görene kadar sürebilir. Doktor seçimi oldukça önemli bir durum. Bu yüzden çocuklarda diş hekimi fobisi yenilmek isteniyorsa iyi bir araştırma yapılarak doktora karar verilmeli. Aksi bir durumda yanlış seçime bağlı olarak fobi tetiklenebilir, giderek artabilir.
Dr. Sevil Borbay, çocuklarla güçlü iletişimi ve ağrısız tedavi yöntemleri ile dişçi korkusu oluşmasına izin vermemekte ve var olan korkuların aşılmasını kolaylaştırmaktadır.
7- İleri Düzey Diş Hekimi Korkusu için Profesyonel Destek Alın
Her ne kadar kişisel çabalar yapılsa da yeterli gelmeyen durumlarda profesyonel destek alınmalı. Çocuk psikolog ya da psikiyatr ile çalışarak çocuklarda diş hekimi fobisi yenilebilir. Bu aşamada dişçi korkusu için sakinleştirici gibi ilaçlara gerek kalmadan süreç atlatılabilir.
8- Korkusu Asla Küçümsemeyin, Kızmayın
Yapılacak en büyük hatalardan birisi korkuyu küçümsemek ve kızgınlıkla yaklaşmaktır. Çocuk kendi içerisinde korkuyu adlandıramayabilir. Sadece korku duyduğu bu konu üzerine bir de kızgınlık ve öfke ile karşılaştıklarında durum tersine kötüye ilerleyebilir.
9- Hazır Hissetmeyen Çocuğunuza Zorla Tolere Edemeyeceği İşlemler Yaptırmayın
Çocuklarda diş hekimi fobisi hafife alınmaması gereken bir durumdur. Eğer doktora gittiğinde çocuğunuz hazır olmadığı halde, hekiminiz çocuğunuzun uyum durumunu uygun görmediği halde zorla yaptırmaya çalışırsanız hataya düşersiniz. Çocuğun hazır olmadan alışmadan doğrudan yüzleştirme tekniği ile karşı karşıya kalması travmatik bir durum yaşamasını sağlar. Yetişkinlikte bile devam eden korkunun doğmasına neden olabilirsiniz. Çocuklarda diş hekimi fobisi oluşmaması için ilk muayeneye ilk dişler çıktığı zaman başlanmalı ve düzenli kontrollere gidilmelidir. Çocuklar klinik ortamına alıştıklarında ve canlarını acıtan bir durum olmadığında ya da hoşlanmadıkları bir işlem yapılmadığında güven duyarlar. Bu nedenle çürük, kırık, ağrı veya herhangi bir diş problemi oluşmadan önce çocukların diş muayenelerine düzenli gelmeleri ve alışmaları önemlidir. Daha sonra bir tedavi gereksinimi olduğunda çocuklar alıştıkları bir ortamda çok daha rahat tedavi olabilirler.
Çocuklarda tedavilerin basitten başlanarak alıştırarak yavaş yavaş ilerlenmesi diş hekimi fobisi oluşmaması için önemlidir.
10- Arkadaşlarının Yanında Çocuğunuzun Korkusundan Bahsetmeyin
Çocuklarda yaş kaç olursa olsun dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta arkadaşlarının ve başkalarının yanında bu korkudan bahsedilmemesidir. Bu tarz bir davranış çocuklarda diş hekimi fobisi artmasına, çocuğun incinmesine neden olabilir.
Çocuklarda Diş Hekimi Fobisi ve Sedasyon İlişkisi
Çocuklarda diş hekimi fobisi, büyük oranda sonradan öğrenilen duygulardır. Bu duyguların öğrenilmemesi veya oluşmaması için doğru diş hekimliği uygulamalarının tercih edilmesi gerekir. Özellikle uzun sürecek kanal tedavisi, dolgu gibi tedavilerde, çocukların sakin kalması sağlanmalıdır. Bu noktadaki en etkili çözümlerden biri tedaviye uyum sağlayamayan çocuklarda genel anestezi ve sedasyondur.
Sedasyon, tedavi sırasında çocukların sakin ve rahat kalmalarını sağlayan bir uygulamadır. Bu uygulama sayesinde çocuklarda diş hekimi fobisi oluşmamaktadır. Ayrıca çocuklar sakinleştiği için tedaviye engel hareketler de yapmamakta ve diş hekiminin talimatlarını itiraz etmeden uygulamaktadır. Sedasyon, dişçi korkusunun oluşmasını engellemede ve tedavilerin etkili olarak yapılmasına katkı vermede çok başarılı bir uygulamadır.
Dr. Sevil Borbay, uygun tedavilerde genel anestezi ve sedasyon yöntemini kullanmakta ve çocuklarda dişçi korkusu oluşmasını engellemektedir. Genel anestezi ve diş tedavileri hakkında detaylı bilgi almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Diş Hekiminden Korkan Çocuğa Nasıl Davranmalı?
Çocuklarda diş hekimi fobisi için ebeveynlerin öncelikle sakin kalması, anlayışlı ve destekleyici bir davranış tarzını benimsemesi gerekir. Çocukların yaşadıkları bu korkunun anlamsız bulunmaması, empati yapılması ve korkuları nedeniyle çocukların suçlanmaması gerekir.
Ebeveynlerin bu noktadaki davranışları, yaşanan korkunun aşılmasını kolaylaştırıcı nitelikte olmalıdır. Bunun için dikkate alınması gereken hususlar şu şekildedir:
Çocuklarda diş hekimi fobisi olabileceği, birçok çocuğun bunu yaşayabileceği kabul edilmelidir.
Çocukların yaşamış oldukları bu korkular gereksiz ve anlamsız bulunmamalıdır. Korkuları nedeniyle çocuklar suçlanmamalı ve yargılanmamalıdır.
Çocuklarda etkili bir şekilde iletişim kurulmalı ve bu korkunun nedenleri öğrenilmelidir.
Diş hekimi tedavisi ve süreci ile ilgili çocuklara gerçekçi bilgiler verilmelidir.
Diş tedavileri konusunda çocukların güveni kazanılmalıdır. Tedavi sırasında yanında olunacağı açık olarak dile getirilmelidir.
Dişçi Korkusunun Aşılmasında Diş Hekiminin Rolü
Çocuklarda diş hekimi fobisi oluşmasında ve bu fobinin aşılmasında diş hekimlerinin çok büyük bir rolü vardır. Çocuklarla kaliteli bir iletişim kurmayan, tedavi öncesinde süreç hakkında bilgi vermeyen doktorlar, çocuklardaki kaygının bir anda korkuya dönüşmesine neden olabilir.
Diş hekimlerinin tedaviden önce gerekli bilgileri vermesi ve süreci anlatması, çocukların rahatlaması açısından çok önemlidir. Çocuklar, kendileri ile iletişim kuran kişilere güvenir ve söylediklerinin gerçek olduğunu kabul eder. Böylece herhangi bir korku oluşmadan, tedavi süreci tamamlanır.
Dr. Sevil Borbay, çocuklarda diş hekimi fobisi oluşmaması için gereken özen ve hassasiyeti göstermekte ve çocuklarla iletişim kurarak onları rahatlatmaktadır. Ayrıca tedavi yöntemlerini, çocukların olumsuz etkilenmeyeceği şekilde uygulamaktadır.
Çocuklarda Diş Hekimi Fobisi ile İlgili Sık Sorulan Sorular
Çocuklarda diş hekimi fobisi ile ilgili sık sorulan sorular ve bunların yanıtları şu şekildedir:
1 – Çocuklarda Diş Hekimi Fobisi Nasıl Geçer?
Çocuklarda diş hekimi fobisi, bu fobinin altındaki nedenlerin ortadan kaldırılması ile geçer. Diş hekiminin çocuklarla iletişim kurması, onları rahatlatması bu korkunun aşılmasına yardım edecektir.
2 – Çocuklarda Dişçi Korkusu Oluşmaması İçin Dişçiye Gitmeden Önce Ne Yapılmalı?
Doktora gitmeden önce tedavi süreci hakkında çok detaya girmeden çocuğun anlayacağı dilde genel bilgi verilmeli, detaylı anlatım hekime bırakılmalıdır. Tedavi sırasında çocukların yanında olunacağı belirtilmeli ve onlara güven verilmelidir. Ağrı, acı, iğne kelimeleri kullanılmamalıdır.
3 – Dişçi Korkusunun Yenilmesi Mümkün Mü?
Dişçi korkusu, doğru yöntem ve yaklaşımlarla aşılabilir. Diş tedavilerinin ne kadar gerekli olduğu, sanılanın aksine şiddetli ağrılara neden olmadığı anlatılarak bu korkular zayıflatılabilir. Ayrıca diş hekiminin yapacağı gerçekçi açıklamalar da sürece katkı sağlar.
